Kuzul ar Brezhoneg

Bodad aozadurioù sevenadurel brezhonek

An daou dort

An daou dort

200vet deiz-ha-bloaz ganedigezh Fañch an Uhel

1821-2021

Fañch an Uhel zo bet ganet e Plouared d’ar 6 a viz Even 1821 ha marvet e Kemper d’ar 26 a viz C’hwevrer 1895.
Dedennet e oa gant al lennegezh hag ez eas da gelenner. Goude bezañ lakaet da voullañ ar mister kozh « Santez Trifina hag ar Roue Arzhur  » e c’houlennas digant ministrerezh an deskadurezh kefridi da zastum danevelloù kozh Breizh, e Bro-Dreger dreist-holl. Embann a reas e labour e div levrenn «  Gwerzioù Breiz-Izel  » e 1868 ha 1874.
E 1881 e voe anvet da virour e Dielloù Penn-ar-Bed.
Savet e voe un delwenn en e enor e 1906 a c’heller gwelet war blasenn Plouared. Beziet eo e bered Plouared.
Bep miz e kinnigimp unan eus ar c’hontadennoù bet dastumet gantañ hag embannet e pemp levrenn gant Al Liamm adalek 1984 betek 1994. Menegiñ a reomp ivez amañ labour prizius Joseph Ollivier (1878-1946) en deus renablet en un doare skiantel kontadennoù an Uhel.

Kontadenn miz C'hwevrer 2021: An daou dort

An daou dort

Ur wech e oa daou dort, Nonnig ha Gabig, hag e oant mignoned o-daou. Kemenerien e oant o-daou, ha bemdez ec’h aent da labourat d’an tiegezhioù war ar maez, pep hini en e du. Un noz, pa oa Nonnig o tistreiñ eus e devzh, diwezhat un tammig, degouezhet en lann Penn-ar-Roc’hoù, e klevas mouezhigoù o kanañ evel-henn:

Dilun, dimeurzh ha dimerc’her...

Daoust piv a zo o kanañ evel-se? A lâras ennañ  e-unan.
Hag e tostaas, goustadik. Sklaer e oa al loar, hag e welas an dañserien noz, a zo kornandoned, krog dorn eus dorn, o tañsal en kelc’h hag o kanañ. Unan a gane a-raok:

Dilun, dimeurzh ha dimerc’her...

Ha ne lârent nemet se. Nonnig en devoa klevet alies komz eus an dañserien noz, met biskoazh n’en devoa gwelet anezhe, hag a en em guzhas drek ur roc’hell, evit sellet oute. Met gwelet e voe prestik, ha tapet en kreiz ar c’helc’h. Hag i neuze da zañsal ha da dreiñ en-dro dezhañ, ha da ganañ wash evit biskoazh:

Dilun, dimeurzh ha dimerc’her...

Ha da lâret da Nonnig:
- Deus ganimp ivez!
  Nonnig na oa ket ur paotr aonik, hag ec’h eas en dañs; setu-eñ da dreiñ ha da ganañ gante:

Dilun, dimeurzh ha dimerc’her...

- Ha goude? A lâras; gwall verr eo ho son.
- N’eus ken, a larjônt dezhañ.
- Penaos n’eus ken? Perak ne lâret ket ivez:

Ha diziaou ha digwener

- Ya avat! A lârjont holl, se zo brav-kaer. Hag i da ganañ neuze:

Dilun, dimeurzh ha dimerc’her,
Ha diziaou ha digwener!

Ha da vont en-dro, en-dro! Pa c’hoantaas Nonnig mont kuit, e lârjont an eil d’egile:
- Petra a rofomp d’an den-mañ, evit bezañ hiraet ha bravaet hon son?
- An dra a garo; arc’hant hag aour kement ha ma c’houlenno, pe bezañ didortet.
- Ma karet ma didortañ avat, a lâras Nonnig, ne c’houlennan ket diganeoc’h.
Ha kerkent e voe lemmet e dort dezhañ, hag e tistroas d’ar gêr, skañv hag eeun, ha zoken ur paotr koant.
An deiz war-lerc’h, pa welas e vignon Gabig anezhañ, e voe souezhet bras.
- Petra ? Emezañ... hag e selle eus e gein... ha da dort!
- Aet kuit, evel ma welez.
- Penaos eta eo c’hoarvezet kement-se?
Hag e kontas dezhañ evel ma oa c’hoarvezet an dra.
- A! Me aio ivez, emberr da noz, da Benn-ar-Roc’hoù, da welet an dañserien noz.
Hag e reas evel ma en devoa lâret. Pa erruas ’barzh al lanneg, e oa arre ar gornandoned o tañsal hag o kanañ:

Dilun, dimeurzh ha dimerc’her,
Ha diziaou ha digwener!

Hag e troent, hag e lampent! Gabig a dostaas, hag e lârjont dezhañ:
- Deus da zañsal ganimp ivez!
Ha setu Gabig dorn eus dorn gante, ha da zañsal ha da ganañ evelte:

Dilun, dimeurzh ha dimerc’her,
Ha diziaou ha digwener!

- Ha goude? a lâras.
- N’eus ken: petra, c’hwi a oar c’hoazh?
- Ya da!
- O lârit eta! Lârit eta!

Ha disadorn ha disul!
   

- O! Se n’eo ket mat! Se na junt ket! Hon sonig a oa koant kaer a-raok, ha n’eo ken bremañ! Petra vo graet dezhañ?
- Lakaat dezhañ tort egile, a lâras unan.
- Ya, ya, lakaat tort egile war e hini.
Hag e voe peget tort Nonnig dezhañ war e hini, hag e tistroas d’ar gêr e giz-se, droug ennañ  ha mezhus bras, m’ho ped da grediñ.
Hag evel-se, ar peurrest e vuhez, e rankas dougen daou vec’h, e hini hag hini e gamarad.

Dastumet en Plouared
 Kontadennoù ar Bobl - levrenn 4, Embannet gant Al Liamm, 1989

trouducru