Sachañ evezh war an testennoù dornskrivet pe moullet, eus ar XIVvet kantved betek an XXIvet kantved, er yezhoù bihan o zachennoù, en o darempred gant an egor, an amzer, an douaroniezh ha dre vras gant o zreuzkas hag o darempred gant ar sevenadurioù o ren, sed ar pal lakaet d’an torkad-mañ. N’eus ket, en duilhad studiadennoù-mañ, a zizilerc’hted met ar youl da verkañ kement domani lennegel ha yezhel da reiñ tu da gas beaj e-maez kendivizadoù trec’h istor mentrezhet ar Stadoù.
Fiñv-difiñv, o cheñch yezh, e talc’hont da vont war-du douaroù tost ha war-du tiriadoù yezhoù staliet pelloc’h c’hoazh. Testennoù all, d’o zro, deuet er gouloù e yezhoù all da gentañ, troet er yezhoù-se bihan o zachennoù, diwelus re alies, a deu en-dro leun a demzoù, evel treuzkemmet ha leun a bromesaoù o deus dalc’het d’o zrebaderezh bresk.

Al labour-mañ zo bet kenurzhiet gant Herve Bihan (Celtic-BLM, Kelenner e Roazhon  2) hag Aurelia Arcocha (IKER – UMR 5478, Kelennerez emerit e Bourdel Montaigne).