Nevezentioù

Kentañ skrid hir war anv Drezen eo An dour en-dro d’an inizi. Skrivet en doa pennadoù evit Le courrier du Finistère ha troidigezhioù evit Gwalarn. Dizonet diouzh pouez an iliz e taolenn amañ darempredoù karantez etre daou zen yaouank gwall zieub o speredoù, ar pezh n’en doa kredet den ebet ober betek neuze. Gant e bluenn gizidik e laka ac’hanomp da loveal etre inizi varzhus ar Mor-Bihan.
Goulennet en doa digant an arzour Robert Damilot skeudennaouiñ e zanevell gant tresadennoù.
Ne voe ket tu da embann al levr e 1942, ha n’eo nemet bremañ, bloavezhioù war-lerc’h, da-geñver 50^vet deiz-ha-bloaz marv Youenn Drezen e tizoloomp ur skrid kaeraet eus ar c’hentañ.

Ganet e oa Youenn Drezen e 1899 e Pont-’n-Abad, ha marvet eo e 1972, 50 vloaz zo. Kelaouenner, troer, barzh ha skrivagner ampart anezhañ, ez eo unan eus gwellañ skrivagnerien vrezhonek an XX^vet kantved.
Robert Damilot (1889-1976) en doa labouret e Pariz gant Modigliani hag Utrillo a-raok ar brezel pevarzek. E kêr Gwened e oa deuet da chom tro ar bloavezhioù 20 hag anavezet eo dreist-holl evit e daolennoù war vuhez ar vartoloded er Mor-Bihan.

Graet ez eus bet 200 skouerenn eus al levr-mañ, niverennet 1 da 200.

Aet eo Nyla da chom e kêr, met ne baouez ket da soñjal en holl draoù a vank dezhi eus he zi kozh. Pa zifoup ur steredenn-lostek e straedoù kêr ha pa grog da lugerniñ ha da greskiñ, n’eo ket Nyla evit chom hep heuliañ anezhi… Met ar pezh a zo evel un dec’hadenn er penn kentañ a c’hellfe bezañ ar pezh a vanke dezhi evit en em santout er gêr a-benn ar fin.

[+ enrolladenn / + audio]

Ade a gav mat ar bazhigoù chokolad, ar balafenned a gar ha sevel goulennoù a blij dezhi. Blev brav-meurbet a zo dezhi ivez, met he c’hamaladezed hag he c’hamaladed-skol a ra goap outo, abalamour ma‘z int disheñvel. Asambles gant he mamm hag he moerebezed e tiskoacho, nebeut-ha-nebeut, braventez ar balafenned manet kousket war he fenn, betek o dinijadeg

Tost da gant a ganerien hag a sonerien eus Breizh, Korsika hag eus Laz-seniñ Sinfonek Bulgaria a laka ac’hanomp da dremen ur prantad eus ar re gaerañ asambles gant Ar Marc’h Dall, un oberenn veur eus ar sonerezh pobl e Breizh bet sonaozet gant René Abjean.
Ha gouest e vo hor bro da virout hec’h identelezh, he sevenadur hag he yezh warc’hoazh ? Pe daoust ha dont a raio da vezañ ur « marc’h dall » ha na oar ket dre beseurt hent mont ? Testenn don ha leun a varzhoniezh Job an Irien zo un digarez, evit bihan ha bras, da anavezout gwelloc’h Breizh dec’h hag hiziv ha da empennañ hini warc’hoazh.
Gant ar c’haier pedagogel a gavot e fin al levr e c’hallot ober anaoudegezh gant al laz-seniñ sinfonek, binvioù eus ar broioù keltiek ha teknikoù an enrollañ. An istorour Loeiz Elegoed a gont deoc’h istor ar brezhoneg eus an XVIIIvet kantved betek bremañ.
Ul levr sonerezh kaer, divyezhek brezhoneg-galleg, skeudennaouet gant Geoffrey Berniolle evit ar familh a-bezh !
Perzh o deus kemeret Véronique Autret, Gilles Servat, Laz-seniñ Sinfonek Bulgaria, kanerien eus Korsika, toserien Bagad Kemper…

Kenskrivañ. A-raok na deuje sevenadur ar posteloù da ren hon amzer, e veze boas tud ar skrivañ da eskemm lizheroù niverus kenetreze. Ha tud an Emsav o  deus bet graet heñvel, ha stank eo an eostad lizheroù a c’haller pennaouiñ amañ hag ahont. An eskemmoù-se ne oant ket tonket da vezañ embannet, ha seul briziusoc’h a se int dre ma roont barn pe mennozh war darvoudoù o mare gant ar re o devoa produet anezhe. Pinvidik int eta  : diwar-benn ar yezh, evel-just, ha da gentañ penn he flas er gevredigezh hag er c’helenn, pe c’hoazh ha da vat diwar-benn roll al lennegezh vrezhonek en ur bed digoroc’h-digor, hep ankounac’haat munudoù ar vuhez pemdeziek.

Al levrenn gentañ zo gouestlet d’an eskemmoù etre Frañsez Vallée ha Meven Mordiern (Reun ar  Rouz), adalek penn-kentañ ur c’hantved nevez betek dilerc’hioù spontus ar Brezel Bras (1901-1920). Tud o  devoa bevet reveulzi ur gevredigezh hag he mont endro, met ivez tud o  devoa bevet ur vignoniezh divrall hag a dlee merkañ da vat dazont normativadur ar brezhoneg. Div bluenn a-bouez en istor sevenadurel, lennegel ha sokial ar brezhoneg. Gant al levrenn-mañ, e c’haller kompren gwelloc’h petra ’oa stad an traoù a-raok na deufe Gwalarn (1925) pe c’hoazh Grand dictionnaire français-breton F.  Vallée (1931) war-wel.

« …Pa oa bet degaset d’e spered ar soñj eus an darvoud-se c’hoarvezet d’ur mare ma empente evitañ un dazont ha na voe e hini biskoazh, e tigoras Jean-François un albom luc’hskeudennoù hag a groge gant ar re graet en e vugeliezh kentañ, pa oa c’hoazh er skol-vamm, e penn kentañ ar bloavezhioù tri-ugent. Profet e oa bet dezhañ war-lerc’h marv e vamm, tri bloaz ’oa. » Ha kompren a raio Jean-François ar perag eus e blanedenn dilufr en ur follennata e albom poltredoù ?

Eus Brest eo Paol ar Meur, ganet eno e 1960. Ul lignez Brestiz a-gozh e oa hini e dad. Brezhoneg a oa gant e dud-kozh a-berzh mamm, labourerien-douar e Kore. Aet e oa war ar vicher paotr-al-lizhiri e kêr e vugaleaj war-lerc’h bezañ bet sammer e tier-post e Pariz. Skrivañ a ra ingal pennadoù liesseurt o danvez evit meur a gelaouenn vrezhonek, rentaoù-kont beajoù pell en o zouesk.

Kentañ skrid hir war anv Drezen eo An dour en-dro d’an inizi. Skrivet en doa pennadoù evit Le courrier du Finistère ha troidigezhioù evit Gwalarn. Dizonet diouzh pouez an iliz e taolenn amañ darempredoù karantez etre daou zen yaouank gwall zieub o speredoù, ar pezh n’en doa kredet den ebet ober betek neuze. Gant e bluenn gizidik e laka ac’hanomp da loveal etre inizi varzhus ar Mor-Bihan.
Goulennet en doa digant an arzour Robert Damilot skeudennaouiñ e zanevell gant tresadennoù.
Ne voe ket tu da embann al levr e 1942, ha n’eo nemet bremañ, bloavezhioù war-lerc’h, da-geñver 50^vet deiz-ha-bloaz marv Youenn Drezen e tizoloomp ur skrid kaeraet eus ar c’hentañ.

Ganet e oa Youenn Drezen e 1899 e Pont-’n-Abad, ha marvet eo e 1972, 50 vloaz zo. Kelaouenner, troer, barzh ha skrivagner ampart anezhañ, ez eo unan eus gwellañ skrivagnerien vrezhonek an XX^vet kantved.
Robert Damilot (1889-1976) en doa labouret e Pariz gant Modigliani hag Utrillo a-raok ar brezel pevarzek. E kêr Gwened e oa deuet da chom tro ar bloavezhioù 20 hag anavezet eo dreist-holl evit e daolennoù war vuhez ar vartoloded er Mor-Bihan.

Graet ez eus bet 200 skouerenn eus al levr-mañ, niverennet 1 da 200.

Alep, Belfast, div gêr pell mat an eil diouzh eben, ha koulskoude emeur eno en ur bed a gounnar, a gasoni hag a zisfiziañs, en ur bed a zaeloù saotret gant gwad an dud vunut. Daoust hag en em dennañ a raio Mahomed hag e vab, divroidi deuet da glask repu e hanternoz Iwerzhon, en un endro ken feuls?
E bed an Orañjisted emañ Donavan en e vleud, gwarezi ha feulster a zo bet e lod a-viskoazh. Darvoudoù kriz a vo pennabeg d’e waleur ha marteze a-walc’h d’e zasorc’hidigezh.
Daoust ha tapet ha brevet e vo Alanna O’Neill, plac’h ar Gaeltacht, stourmerez evit yezh ha sevenadur he bro, en antelloù stignet war he hent?

Gant kalz mestroni hag ampartiz eo deuet a-benn Yann-Charlez Kaodal da gas al lenner en un endro spouronus alies mat, ur bed ma kejer gant tud a rank mont da-heul o zonkadur kousto pe gousto. Ur bed ma ’z eus un tamm spi da gaout memes tra abalamour da youl lod eus an dud da zegas un tamm peoc’h, levenez ha skoazell d’ar re bet gwallgaset gant ur reuz-buhez kriz.

Míp, war ar blanedenn Veurzh, a drid he c’halon pa resev ur prof deiz-ha-bloaz dic’hortoz a-berzh ar skiantourien war an Douar. Blipig eo anvet he frof — ur robot nij bihan bitik, moutik, skedus ha speredek — ur mignon evit Míp a zo bet ouzhpenn bloaz hec’h-unan war ar blanedenn Veurzh. Perak, neuze, eo ken digalonekaet Míp pa zegouezh ur mignon nevez ?